İNSANLIĞIN GELİŞİM EVRELERİ ve ŞEYHLİK
“Şeyhlik, insanın, çocukluk evresinde yaşadığı aşamadan yetişkinlik
aşamasına geçememesinden kaynaklanır.”
Şeyhlik, bir yapının zihniyetinin karakterini içeren portmanto sözcüktür. Bu
sözcüğün, insanlığın geçirdiği düşünsel gelişim evreleri içerisindeki pozisyonunu
irdeleyeceğiz.
İnsanlık ile bir insanın geçirdiği zihinsel gelişim evreleri hemen hemen aynıdır.
Genel olarak bu düşünsel evreler; çocukluk ve yetişkinlik olmak üzere iki
kısımdır. Bir insanın, gençliğini de içine alan yirmi yıl süren çocukluk evresi,
insanlık için yaklaşık beş milyon yıl sürmüş, Milattan önce son bin yılda felsefi
düşünmeye ulaşmakla sona ermiştir.
Şeyhlik sistemi, insanlığın çocukluk döneminin ürünüdür. Şeyhlik sisteminin
çağımızda geçerli olmasının bir nedeni, bazı insanların çocukluk evresinde kalmış
olmalarıdır. Şeyhlik, din ve kutsal kitap adı altında, insanlığın çocukluk
döneminde ürettiği fikir ve bilgilerden ibaret görmek ister bütün varlığı. Geçmiş
ve gelecek bütün bilginin, bir tane kitaptan ibaret olmasını ister. Çünkü şeyhlik
cahillik ve yeniliğe karşı olmaktır.
Çocukluk Evresi (0-20’li Yaşlar)
Çocukluğun Özellikleri
Çocukluk çağı insanın kişilik, kimlik ve zihin gibi özgül oluşumu yaptığı devredir.
Dış faktörün yönetimiyle hayatını yaşar. Çocukluk çağında kişi masallara, hayal
kahramanlarına ilgi duyar, onların gerçek olduğunu düşünür. İnsanın, öğrenme
dönemidir. Kelime haznesi, kompozisyonu, anlatımı, konuşması ve hafızası
gelişir. Düşünsel aygıtı geliştikçe soyut düşüncelerin fakına varır. Zaman zaman
çevresinde lider olmayı ister ve bazı durumlarda kavgacı olur. Bunların yanında
görülen bir başka özelliği, kolay etkilenmesidir. Yaşam süreci içinde belki de
hiçbir dönemde rastlanmayacak düzeyde kolay etkilenme, son çocukluk
evresinde görülür. Bu dönemdeki çocuk, kendi arzularının ötekilerinin
doğrultusunda olduğu inancındadır. Bu dönem, kişisel kimlik arayışının başladığı
ve kimlik problemlerinin çok yaşandığı dönemdir. Bu evrede ahlaki bilinç kazanan
çocuk, toplumsal ve dini hisler geliştirir. Manevi duygular kazandığından, aynı
zamanda birtakım idealler edinir.
Şeyhlik, insanlığın bu son çocukluk evresinde doğmuştur. Günümüzde yaşlı
olunmasına rağmen, şeyhten etkilenmek, insanlığın son çocukluk evresinde
kimlik arayışında olunduğunun ve erişkin olunmadığının göstergesidir.
Baba Figürü
Çocuk, kendi başına hayatını sürdüremediğinden dolayı babaya ihtiyaç duyar. Bir
kişiyi şeyh yaptıran özellik, işte toplumdaki bu baba figürü arayışıdır. Şeyh adı
altında büyük adamdaki özellikler, baba özellikleridir. Şeyh, çocukluk döneminde
insanın arzuladığı ve ihtiyaç duyduğu bir tür babadır. İnsanın kendi çaresizliğini
telâfi etme isteğinden doğar.
Çocuk-Baba
Yetişkinlik evresine geçememiş olan kişi, baba olduğu dönemde de çocuktur.
Kendisi baba olduğunda çocukluk döneminden farklı bir kişiliğe ve zihniyete
ulaşması mümkün değildir. Bu kişi, çocuk-babadır. Çocuğun, çocuğa babalık
yapması olacağından babalığı, çocukça olacaktır. Bu duruma, halk tabiriyle,
“evcilik oyunu” adı verilir.
Çocuklukta kaldığından yetişkinliğe erememiş olan ve bu nedenle gerçekte büyük
adam olamayan baba, çocukların yüceltmesiyle büyük adam olan şeyh, kendisini